راهکارهای مبارزه با آلودگی هوا در تهران

هوا نعمت بزرگی است كه باید بین همگان مساوی تقسیم شود.باتوجه به بحران هایی كه در طی سده گذشته از طریق انتشار مواد آلوده كننده در محیط زیست بوجود آمده، مبارزه برای داشتن هوای تمیزتر در چند دهه اخیر همه گیر شده است و این مبارزه بصورت یك واقعیت بین المللی ظاهر گردیده، زیرا هوا مرزهای بین المللی را به رسمیت نمی شناسد و هیچ كس در مقابل تهاجم هوای آلوده ایمن نیست.چالش آلودگی هوا که مستقیما با سلامت مردم در ارتباط است یکی از نتایج توسعه صنعتی ،افزایش جمعیت ،گسترش شهرنشینی ودرنتیجه توسعه حمل ونقل بوده ودرحال حاضر یکی از مهمترین دغدغه های ساکنان شهرهای بزرگ است .

انواع آلودگی هوا : • گازهای شیمیایی سمی که غالباً حاصل واکنش‌های سوختن هستند:
• اوزون، که وجودش در لایه‌های پایینی هوا تأثیرات خطرناکی بر سلامتی جانداران دارد.
• گازهای حاصل از سوختن چون دی‌اکسید گوگرد، اکسیدهای ازت، مونوکسید کربن، سولفید هیدروژن و بعضی گازهای گلخانه‌ای.
• گرد و غبار و ذرات معلق در هوا
• گازهای گلخانه‌ای همچون دی‌اکسید کربن، متان و فلوئوروکربنها.
• فلزات سنگین همچون آرسنیک، سرب، روی، مس، کروم، جیوه و کادیوم که در اثر فعالیت‌های صنعتی وارد هوا می‌شوند.

وضعیت آلودگی هوا در دنیا : به گزارش سایت خبری محیط زیست ایران (IENA)، طبق استانداردهای سازمان جهانی بهداشت وجود بیش از ۱۰ میکروگرم ذرات معلق در هر متر مکعب هوا برای سلامت مضر شمرده می‌شود. براساس این استاندارد، اکثریت شهرهای آمریکا با متوسط آلاینده ۶/۹ میکروگرم در متر مکعب در محدوده ایمن قرار دارند، ولی میزان آلاینده‌ها در ۳۳ درصد شهرهای بزرگ بیش از استاندارد سازمان جهانی بهداشت است. این شهرها در سراسر ایالات متحده پراکنده‌اند، ولی همان‌طور که پیش‌بینی می‌شود شهرهای شیکاگو، کلیولند، لوس‌آنجلس وفیلادلفیا که صنایع سنگین در آنها وجود دارد یا با ترافیک سنگین مواجه‌اند در زمره آلوده‌ ترین‌ها قرار دارند.
• در مورد اروپا قضیه فرق می‌کند. یک شهر اروپایی با تراکم صنعتی متوسط دوبرابر استاندارد سازمان جهانی بهداشت، یعنی ۷/۲۱ میکروگرم در مترمکعب ذرات معلق دارد، به این ترتیب ۹۳ درصدشهرهای اروپا طبق استاندارد یاد شده آلوده‌اند.
• ترکیه بالاترین میزان آلودگی وکمترین درآمد سرانه را نسبت به شاخص‌های اروپا دارد و اگر سهم ترکیه را از آلودگی هوا در اروپا کنار بگذاریم، متوسط آلودگی هوا در اروپا به عدد ۷/۱۸ میکروگرم در مترمکعب کاهش می‌ یابد.

تهران پاک‌تر از آسیایی ها،‌ آلوده تر از آمریکایی ها به گفته مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا «به لحاظ آلاینده PM۱۰ از بین ۱۵۲۴ شهر مورد مطالعه، شهر تهران در رتبه ۱۶۲ آلودگی قرار داشته است. به طورکلی در این رتبه بندی، بیشتر شهرهای آلوده‌تر جهان نسبت به شهر تهران در قاره آسیا (مانند شهرهای کراچی، دهلی، داکا، داکار،کابل، ابوظبی و دوحه) و شهرهای پاکتر از شهر تهران عموماً در قاره آمریکا، کانادا و اروپا (مانند ونکور، کپنهاگ، استکهلم، لندن و واشینگتن) قرار داشته اند.»
به گفته ایشان شهر پیشاور پاکستان در این رتبه‌بندی سازمان بهداشت جهانی آلوده‌ترین و شهر Lake Havasu City-Kingman آمریکا پاکترین شهر در بین شهرهای مورد مطالعه بوده است. بر اساس اطلاعات این پایگاه داده، شهر اهواز نیز پس از شهرهای پیشاور و راول پندی (پاکستان)، مزار شریف (افغانستان)، و گوآلور (هند) در رتبه پنجم آلوده‌ترین شهر به لحاظ آلاینده PM۱۰ قرار داشته است.

آلودگی تهران : با توجه به ساختارهای تولید آلودگی هوا در تهران از جمله تردد اتومبیل های فاقد کیفیت لازم و استفاده از سوخت نامرغوب ، کارخانجات ، سیستم های حرارتی و برودتی خانه ها و اماکن عمومی ،طراحی نامناسب شهر بلحاظ شکل گیری اولیه و توسعه همچنین استفاده حداقل و بسیار ابتدایی از شهر الکترونیک و فضای مجازی در تهران که زنجیرگونه بهم متصل میباشند شهر تهران را به عنوان یکی از ۸ شهر آلوده کشور نموده است .
شرایط کیفی هوای شهر تهران به دلیل حاکمیت شرایط جوی پایدار وتشدید وارونگی دما درشرایط نامطلوب قرار می گیرد هرچند که سالهاست متولیان امر برای کاهش آلاینده ها تلاش می کنند اما بررسی وضعیت موجود بیانگر آنست که تا دستیابی به هوای پاک راه طولانی در پیش است که برای حل آن در مرحله اول نیاز به شناسایی آلاینده ها و منابع این آلاینده ها ومیزان آن در مناطق مختلف می باشد .منشایابی ذرات و شناسایی ترکیبات موجود دراین ذرات و برآورد سهم هر منبع جهت تصمیم گیری و تدوین راهکارهای کنترلی مهم می باشد .
• منوکسید کربن (CO): قبلا آلاینده co غلظت بالایی داشت که علت عمده آن (حدود ۹۸ درصد) از منابع متحرک حاصل از احتراق ناقص خودروها بود وبه علت کنترل این آلودگی از طریق به سوزی مانند تعمیرو نگه داری صحیح خودرو، جلوگیری از روغن سوزی وحذف خودروها و موتورسیکلت های کاربراتوری و استفاده خودروهااز کاتالیست روند کاهشی پیدا کرد و از سال ۸۶ به بعد بود که خوشبختانه در وضعیت مطلوبی قرار دارد.
• ذرات معلق کمتراز ۲.۵ میکرون (PM۲.۵): درسالهای اخیر به عنوان آلاینده شاخص مطرح شده است که بیشتر از فرایندهای احتراق بویژه از وسایل حمل ونقل موتوری نظیر خودروهای دیزلی تولید می شود ودرشرایط جوی پایدار و همچنین فصل گرما بابروز پدیده گردوغبار افزایش می یابد .
• ذرات معلق کمتراز ۱۰ میکرون (PM۱۰): بعداز ذرات معلق کمتراز ۲.۵ میکرون غلظت بالایی دارد که با تشدید گرما وافزایش پدیده گردوغبار افزایش می یابد و همچنین حاکمیت شرایط جوی پایدار در فصل سرما باعث افزایش این غلظت می گردد .که حدود ۷۰درصد سهم منابع ساکن و۳۰ درصد منابع متحرک می باشد .
• دی اکسید نیتروژن (NO۲): که در فصل سرما میزان این آلاینده بیشتر بوده و بیشتر از ۵۰ درصد حاصل از منابع متحرک ناشی از احتراق خودروها بوده و کمتراز ۵۰درصد هم به علت منابع ساکن شامل نیروگا ها و پالایشگا ها و صنایع و بخش های مسکونی و تجاری می باشد .
• دی اکسید گوگرد (SO۲): بخشهای تبدیل انرژی(نیروگا ها و پالایشگا ها )وصنایع نقش بسزایی در افزایش غلظت این الاینده دارند و همچنین تردد خودروهای سنگین دیزلی نیز باعث تولید این آلاینده می شود ودرسالهای اخیر غلظت گوگرد موجوددر گازوئیل مصرفی شهر تهران کاهش یافته که باعث کاهش این آلاینده شده است.ودرمجموع سهم منابع ساکن حدود ۹۴ درصد و منابع متحرک ۶ درصد می باشد .
• ازن (O۳): این آلاینده یک آلاینده ثانویه است که از واکنش اکسیدهای نیتروژن و ترکیبات آلی فرار در حضور نور خورشید ایجاد می شود ودر ماه های گرم میزان آن بیشتر می شود و در نقاط حاشیه ای به علت دوری از مرکز و شدت تابش خورشید به عنوان مثال در مناطق ۱۳ و ۲۱ بیشتر است .
در مجموع درتولید آلایند ها سهم منابع ساکن ۱۵ درصد و منابع متحرک ۸۵ درصد می باشد.که درادامه راهکارهای کنترلی برای کاهش این آلاینده ها ارائه می گردد:

راه های مقابله با آلودگی هوا : یکی از ابزارهای مقابله با آلودگی هوا قوانین ومقررات می باشند که متاسفانه از ظرفیت های قوانین موجوداز جمله آیین نامه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب ۲۹/۴/۵۴ استفاده نشده و تاکنون اقدام درخور وشایسته ای انجام نگرفته است .قانون جدید هوای پاک امسال با ۳۴ ماده و ۳۹ تبصره در تیر ماه ۹۶ به تصویب مجلس شورای اسلامی و سپس شورای نگهبان رسید؛ این قانون در مرداد ماه امسال از سوی رئیس جمهور ابلاغ شده است.و الان در مرحله تهیه آیین نامه هاست و به گفته رییس سازمان حفاظت محیط زیست با تصویب آیین‌نامه‌ها، قانون هوای پاک در اوایل سال ۹۷ اجرایی شود.
۲۶ سازمان در گیر این قانون هستندونظارت اصلی به عهده سازمان حفاظت محیط زیست است .
درادامه منابع و راهکارهای کاهش آلودگی هوا ارائه می گردد ودر هرقسمت به مواد قانون هوای پاک سال ۹۶ اشاره می گردد.

عمده ترین منابع آلاینده باتوجه به مطالبی که قبلا عنوان شد عمده ترین منابع آلاینده خودروها ،صنایع و تاسیسات برودتی حرارتی منازل و همچنین کانونهای تولید گردو غبار می باشند که به تفکیک اشاره می گردد :

۱- اتومبیل ها : ۱-۱- تولید اتومبیل فاقد کیفیت بلحاظ تولید آلایندگی و همچنین مصرف بیش از اندازه سوخت بطور مثال محصولاتی مانند پراید ، پژو ۴۰۵ ، سمند ، پرشیا و..... که این محصولات طراحی اولیه مربوط به بیست تا سی سال گذشته بوده که حتی محصولات امروز کیفیت محصولات تولید همان سالها را نیز ندارد و جالب آنکه عوارض اخذ شده از آنها بر اساس قیمت خودرو بوده و نه بر اساس شاخصهای کیفی بلحاظ خروجی آلایندگی و مصرف سوخت ، این بدین معناست که در ایران هرچقدر اتومبیل گرانتر باشد عوارض بیشتری پرداخت میکند حال آنکه اتومبیل های ذکر شده سهم بسزایی در تولید آلایندگی هوا در ایران دارند .
۱-۲- وجود اتومبیل های فرسوده در ایران که بعضا این اتومبیل ها بیش از ۲۰ سال عمر دارند که این موضوع در مورد وسایل نقلیه عمومی نیز صادق است(نیاز به نوسازی ناوگان حمل ونقل شهری می باشد )
۱-۳- عدم نظارت دقیق بر معاینه فنی خودروها ، در ایران تقریبا تمام اتومبیل های گازوئیل سوز دود مشهود از اگزوز خارج میشود.

*- راهکار :
در قانون هوای پاک کلیه خودرو سازان مکلف به رعایت استانداردهای خودرو از جمله حد مجاز مصرف سوخت و استاندارد قطعات مرتبط با احتراق از جمله اگزوز ،فیلتر و کاتالیست می باشند .معافیت معاینه فنی به ۴ سال و برای وسایل حمل و نقل عمومی یکسال شده است و شهرداری ها موظف به توسعه حمل و نقل عمومی هستند (سالانه ۵ درصد )
• پیشنهاد میگردد بر مبنای تولید گازهای آلاینده ، مصرف سوخت و ضریب ایمنی خودرو عوارض محاسبه گردد.
• پیشنهاد میگرددعوارض سالیانه خودرو بر مبنای سال ساخت خودرو نه قیمت خودرو محاسبه وسال به سال بیشتر گردد .
• اخذ جریمه سنگین از خودرو های فاقد برگه معاینه فنی و خودروهای دود زا
• پیشنهاد میگردد اتومبیلهایی که کارکرد کیلومتر آنها بیش از ۸۰۰۰۰ می باشد مکلف به تعویض کاتالیست ماشین گردند (بدون در نظر گرفتن برگه معاینه فنی چون غالبا با پرداخت پول برگه معاینه فنی دریافت می گردد )
توضیح مختصر کارکرد کاتالیست : کاتالیست تا ۹۰٪ گازهای سمی را بی‌اثر می‌کند به‌گونه‌ای که هیدروکربن‌های نسوخته که از موتور خارج می‌شوند را به آب و دی اکسید کربن تبدیل می‌کند. علاوه بر این اکسید ازت را به گاز ازت تبدیل می‌کند بنابراین کاتالیست در کاهش آلودگی هوا بسیار مؤثر است. طول عمر مفید کاتالیست ۵۰۰۰۰ تا ۶۰۰۰۰ کیلومتر است. مبدل‌های کاتالیست که هم اکنون بر روی خودروهای تولیدی در ایران نصب می‌شود تا میزان آلایندگی آنها را کاهش دهد پس از ۸۰۰۰۰ کیلومتر پر شده و عملاً کارایی خود را از دست می‌دهد و میزان آلایندگی خودرو تا پنج برابر افزایش می‌یابد. متوسط عمر کاتالیست چیزی حدود ۴ سال است و پس از مدت زمان یاد شده باید قطعه مورد نظر تعویض شود .
طبق ماده ۹ قانون هوای پاک برای شهرهای بالای دویست هزار نفر جمعیت از طریق یارانه و تسهیلات در جهت واردات خودروهای برقی –بنزینی (هیبریدی ) و خودروهای برقی ،موتور سیکلت برقی باید اقدام شود .براساس این قانون پیشنهاد می گردد هر چه زود تر جهت ایجاد زیر ساخت لازم برای استفاده از ماشینهای برقی در سطح شهر تهران و ساخت جایگاههای شارژ سریع خودرو های برقی ایجاد گردد .
از جمله کشورهای پیشرودراین زمینه کشور نروژ است ومردم این کشور در رتبه نخست پیشتازان و خریداران این خودروها پاک قرار گرفته اند.نروژ که یکی از بزرگترین صادرکنندگان نفت در شمال اروپاست، از خودروهای دوستدار محیط زیست و پاک حمایت می کند تا نقش بسزایی در حفظ محیط زیست و کاهش میزان انتشار آلاینده های به جو کره زمین ایفا کند.این کشور به منظور گسترش و توسعه صنعت خرید و فروش این خودروهای پاک، با ارائه تسهیلات ویژه و تبلیغات گسترده، مردم و شهروندان خود را همواره به استفاده و خرید وسایل نقلیه برقی و هیبریدی تشویق و ترغیب کرده است.بر اساس آخرین گزارش های منتشر شده توسط سازمان ترافیک جاده ای نروژ، سال گذشته بیش از ۵۲ درصد از خودروهایی که در این کشور به فروش رسیده اند، خودروهای پاک از نوع الکتریکی و هیبریدی بوده اند. به عبارتی دیگرروند فروش خودروهای برقی و هیبریدی از خودروهای بنزینی و دیزلی سبقت گرفته است.
ماده ۱۸ –وزارت نفت را مکلف به تولید سوخت استاندارد حداکثر تا سه سال از اجرایی شدن قانون نموده است .

۲- کارخانه ها : ۲-۱- وجود کارخانه های مختلف در نزدیکی شهر تهران که در گذشته با فاصله زیاد و امروز با گسترش شهر تقریبا بخشی از شهر محسوب میگردد و متاسفانه تقریبا تمام آنها در طراحی تقریبا بخشی برای آسیب نرساندن به محیط زیست بدلیل داشتن هزینه دیده نشده است.

*- راهکار :
طبق ماده ۱۲ قانون هوای پاک مراکز صنعتی و کارگاهی که آلودگی بیش از حد مجاز دارند باید جریمه تعلق بگیرد ومراکزی که مکلف به انتقال هستند به نقاط مناسب درصورت امتناع ۳ درصد درآمد ناخالص باید جریمه پرداخت کنند .و تبصره ۱ ماده ۱۶ تمامی مراکز متوسط ۵۰ نفر به بالا برای انجام نمونه برداری و پایش و کنترل مستمر آلودگی هوای مکلف به ایجاد واحد بهداشت ایمنی و محیط زیست (HSE) وبه کارگیری متخصص محیط زیست می باشند.
• پیشنهاد میگردد پس از ارزیابی و شناسایی کارخانجات آلاینده هوا و دسته بندی آنها بلحاظ انتشار ، پارامترهای آلایندگی و حجم تولید گازهای سمی اخطار رفع مشکل را انجام و در انتها اگر مشکل مرتفع نگردید از طریق اخذ جریمه مضاعف اقدام گردد.وشهرداریها نیز از طریق بند۲۰ ماده ۵۵ قانون شهرداریها می توانند اقدام نمایند.

۳- تاسیسات حرارتی و برودتی خانه ها و اماکن عمومی : • در شهر تهران تقریبا تمامی ساختمانها اعم از خانگی ، تجاری ، اداری ، عمومی و ....... تاسیسات حرارتی آن بصورت متمرکز و با سوخت فسیلی کار میکند که عمدتا موضوع تنظیم دقیق و بموقع مشعل و همچنین شستشوی ادواری دیگ موتورخانه رعایت نمیگردد که خود موجب تولید آلودگی وسیعی در کل شهر می گردد.
• استفاده فزاینده از سیستم های برودتی که با گاز و کمپرسور کار میکند که اصطلاحا کولر گازی نامیده میشود بعضا بر اثر نشت گاز مورد استفاده در نوع قدیمی آنها موجب تخریب لایه اوزون شده و خسارات جبران ناپذیری ایجاد میگردد.

*- راهکار :
طبق قانون هوای پاک تمامی ساختمانهای مسکونی اداری و.. در شهرهای بالای ۵۰۰ هزار نفر ملزم به رعایت معاینه فنی سالیانه موتور خانه ها بوده ودر غیر اینصورت مشمول جریمه میشوند.
• پیشنهاد میگردد جهت کنترل جدی موضوع بالا از دو روش تشویقی و تنبیهی استفاده گردد بدین معنا که اگر هر مجموعه ای ساختمانی خود راسا اقدام به اندازه گیری و تنظیم موتورخانه ها توسط مراکز ذیصلاح و مدارک را برای شهرداری ارسال نمود مورد تشویق و درمبلغ عوارض سالیانه تخفیفی لحاظ گردد در غیر اینصورت شهرداری اقدام به اخذ جریمه و هزینه پنهان تحمیل شده بشهروندان کند.
• با اقدامات تشویقی مردم را در تعویض سیستمهای قدیمی برودتی با نمونه های جدید البته با همکاری دولت به کم کردن این آسیب کمک نماید.
۳- وجود بیابان ها و کانونهای تولید گردو غبار:

طبق ماده ۲۴ قانون هوای پاک وزارت جهادکشاورزی برای بیابان زدایی جهت مهار کانونهای تولید گردوغبار سالانه سیصد هزار هکتار با اولویت مناطق بحرانی باید فضای سبز ایجاد نماید .
• شهرداری ها نیز موظف به درختکاری و افزایش سرانه فضای سبز طبق طرح جامع افزایش سالی یک متر سرانه می باشند .

۴- طراحی نامناسب شهر : شهر تهران بلحاظ داشتن قدمت بیش از ۲۰۰ سال و شکل گیری آن بصورت سنتی موجب شده که استفاده ازوسایل نقلیه عمومی برای شهروندان بسیار مشکل گردد و آنها را وادار به استفاده از وسیله شخصی نماید .طراحی نامناسب بزرگراه ها و اتوبانها بلحاظ نحوه قرارگیری و رودی ها و خروجی ها و همچنین شکل خود آنها خود موجب ترافیکهای بسیار شدید شده است.

*- راهکار :
• پیشنهاد میگردد با توسعه وسایل نقلیه عمومی و مترو بلحاظ دسترسی و تعداد و همچنین بهبود عملکردی آنها مردم را راقب به استفاده از وسایل نقلیه گردد . این بدان معناست که فاصله دسترسی به وسایل عمومی حداکثر ۲۰۰ متر تعریف گردد همچنین تبدیل وسایل نقلیه عمومی از سوخت فسیلی به سوخت پاک ضروری بنظر میرسد.
• باز بینی مجدد تمام اتوبان ها و بزرگراه ها و اصلاح صحیح هندسی و از بین بردن گلوگاهها

۵- شهر الکترونیک و فضای مجازی : متاسفانه با وجود بستر مناسب جهت استفاده از سیستمهای ارتباطاتی جدید برای انجام کارهای روزمره که خود موجب حذف بسیاری از تردد های غیر ضروری میگردد اما ما امروز همچنان شاهد مراجعت وسیع فیز یکی مردم جهت انجام کار میباشیم

*- راهکار :
• گسترش فرهنگ استفاده از سیستم های نوین ارتباطی از طریق تشویق و همچنین ارتقاء کارایی آن
آنچه که شهرداری ها باید انجام دهند:
۱-ارایه برنامه های آموزشی وایجاد مشارکت شهروندان در رابطه با كاهش مصرف سوخت از طرق مختلف مانند آموزش تعمیر و نگهداری خودروها، الگوهای رانندگی و عوامل موثر بر میزان مصرف سوخت خودرو.
۲. استفاده از رسانه ها ی همگانی (رادیو، تلویزیون، مطبوعات و... ) و فعالیت های سازمان یافته برای آموزش و افزایش دانش در باره ی تهدیدهای آلوده كننده های هوا وایجاد آگاهی از اجرای قوانین برضد تمامی آلوده كننده ها بسیار مهم و ضروری است. این رسانه ها یکی از اولین ابزارهای ما برای ایجاد تغییر به شمار می آیند.
۳. خارج كردن صنایع آلاینده از محدوده شهری
۴. از رده خارج كردن خودروهای قدیمی و فرسوده با حفظ حقوق صاحبان آن ها.
۵.اصلاح هندسی معابر پر ترافیک وحذف گره های ترافیکی
۶. استفاده از انرژی های تجدید پذیر كه هم اكنون در نقاط مختلف دنیا از آن ها استفاده می شود از جمله انرژی خورشید ،باد، انرژی گرمایی اقیانوس ها ،انرژی امواج آب و انرژی جذر و مد اقیانوس ها ، بیوگاز (سوخت حاصل از تجزیه میكروبی ماده آلی در غیاب اكسیژن - بیوگاز سوختی پاكیزه است كه می شود از آن برایپخت و پز ،گرم کردن فضا و آب، روشنایی و حتی فراهم آوردن توان مکانیکی در ماشین آلات کشاورزی و...
۷.کاشت درخت ، ایجاد پارک، باغ و فضای سبز در شهرها و حومه آنها تأثیر بسزایی در رفع آلودگی دارد .علل اصلی ایجاد فضای سبز کمک به کاهش وزش باد در سطح شهر، جلوگیری از تغییرات غیر طبیعی دما، کمک به کاهش وجود غبار و آلودگی هوا، زیبا سازی و سلامت روحی و روانی و ... می باشد.
۸. کنترل و جلوگیری از سوزاندن پسماندها سرشاخه ها و بقایای گیاهی
۹.کنترل دقیق و رعایت قوانين و اصول زيست محيطي در مباحث ۱۶، ۱۸ و ۱۹ از مجموعه قوانين و مقرارات ملي ساختمان
انچه که شهروندان باید انجام دهند:
علاوه بر موارد ذکر شده فعاليت هاي زيستي، اجتماعي و اقتصادي شهروندان نيز مولّد بخش قابل توجهي از آلاينده هاي هوا است که در اين بخش برخي ازين راهكارها در قالب آموزه هاي شهروندي بدين شرح ذکر می گردد:
۱. استفاده از وسایط نقلیه عمومی به جای وسیله شخصی.
۲. انجام بموقع معاینه فنی خودرو.
۳. ازرده خارج نمودن خودروی قدیمی وآلاینده.
۴. جلوگیری از قطع درختان وجنگل زدایی.
۵. كاشت درخت و گياه .
۶. کاهش آلودگی هوای داخل منزل به کمک گیاهان آپارتمانی.
۷. عدم استفاده از اسپری ها (حتی آنها که به عنوان دوست لایه ازن معرفی می شوند) و ترکیبات cfc در سرد کننده ها.
۸. توجه به اصول و قوانين زيست محيطي در فعاليت‌هاي عمراني شخصي توسط شهروندان

استفاده از تکنولوژی های مدرن : ۱-پیشنهاد میگردد همانند شهرهای بزرگی مانند نیویورک ، پکن میتوان از برجهای تصفیه کننده هوا(اسماگ فری ) استفاده شود .( این جاروبرقی غول پیکر کنار اتوبانها نصب شده ودود حاصله را حبابی از هوای پاک تبدیل می کند. برج اسماگ فری با استفاده از فناوری به ثبت رسیده‌ی یونی کار می‌کند. نمونه‌ی اولیه‌ی این دستگاه هفت متر طول دارد و قادر است که ۳۰۰۰۰ مترمکعب از هوا را در یک ساعت تمیز کند. این دستگاه برابر با یک کتری جوش برق مصرف می‌کند و همین مقدار برق را هم با استفاده از انرژی‌های پاک تولید می‌کند.
درآخر به بررسی وضعیت آلودگی منطقه ۱۳ می پردازیم :
در منطقه ۱۳ یک ایستگاه سنجش آلودگی هوا در پیروزی قراردارد (که از سال ۹۰ فعال می باشد). در سال۹۵ نسبت به کل ایستگاه های شهر تهران حدود ۱۱ درصد بیشتر در شرایط پاک قرار داشته ایم .طی سه ماهه ۹۶ حدود ۱۶روز آلوده داشته ایم . قرارگیری بزرگراه های یاسینی و باقری درافزایش سهم منابع متحرک موثر بوده است .تاکسی ها واتوبوس های شرکت واحد پس از خودروهای سواری دومین عامل انتشار اکسید نیتروژن و خودروهای سنگین شامل اتوبوس ،مینی بوس وکامیون ها به دلیل نوع سوخت مصرفی عمدتا درانتشار اکسیدهای گوگرد وذرات معلق تاثیر گذارند.وموتورسیکلت ها سهم قابل ملاحظه ای در تولید ترکیبات آلی (۴۰درصد) وذرات معلق (۲۴ درصد ) در منطقه داشته اند .
در اطلس محیط زیستی منطقه جهت پایش ۱۵ نقطه در سطح منطقه انتخاب شده که نتایج اندازه گیری آن ذکر می گردد:

وضعیت پارامترهای آلاینده هوا :

در حالت کلی آلودگی ترمینال شرق(وضعیت قرمز )، تقاطع دماوند و امامت، تقاطع امام علی و صفا و میدان امام حسین ازسایر مناطق بیشتر بوده و در مورد همه آلاینده ها صادق است.
پارک جنگلی سرخه حصار به عنوان ریه تنفسی شرق تهران و پروژه شهید شوشتری(در کاهش آلودگی ناشی از خودروهای سنگین )می توانند کمک قابل توجهی نماید .

منابع :
۱- گزارش کیفیت هوای تهران سال ۱۳۹۵(شرکت کنترل کیفیت هوا )
۲- گزارشات آلودگی هوا وصدا در مناطق شهرداری تهران ۱۳۹۶(شرکت کنترل کیفیت هوا )
۳- محیط زیست شهروندی، تالیف حمید نظری،۱۳۹۶
۴- اطلس محیط زیستی منطقه ۱۳

https://zistonline.com/vdcjtoem.uqeoizsffu.html